Qazaq tіlіn meńgerý deńgeıіn
baǵalaý júıesі - QazTest

12.12.2016 Da'stu'rli QAZTEST semi'nary o'tti

Astana qalasynda Tilep Qobyz Sarai'ynda QAZTEST ju'i'esinin' da'stu'rli semi'nary o'z jumysyn ai'aqtady. Jyl sai'yng'y ui'ymdastyrylatyn semi'narlardyn' maqsaty – qazaq tilin o'zge tildi azamattarg'a oqyty', u'i'rety' a'distemeleri, til bilimin bag'alay' ta'silderi boi'yns'a g'ylymi', a'distemelik pikir almasy', ta'jiri'be bo'lisy' alan'yn qalyptastyry' arqyly til mamandarynyn', QAZTEST saraps'ylarynyn' biliktilik da'rejesin arttyry'. G'alymdar, a'diskerler tarapynan a'rtu'rli a'distemeler jyl sai'yn jaryq ko'rip otyrady. Alai'da olardyn' is'inde til men'gery' barysynda ti'imdi, yn'g'ai'ly, ko'n'ilden s'yg'atyndary say'saqpen sanarlyq qana bolady. Degenmen, izdenis pen jan'as'yldyq oi'lar toqtap qalmai'dy, jalg'asyp otyry'y – ol o'mirdin' zan'dylyqtary.

Qazaq tilin belgili sebeptermen men'germegen, nemese oqyp, u'i'renip, o'z elimnin' tilinde so'i'lesem dep yqylasty bop ju'rgen azamattar u's'in baryns'a qolai'ly jag'dai'lar ty'yndaty' negizgi maqsat bolg'andyqtan, QAZTEST ju'i'esi birnes'e jyldan beri osy salada boi' ko'terip keledi. Til men'gery' den'gei'in bag'alay'dyn' a'lemde moi'yndalg'an TOEFL si'i'aqty quraldaryna uqsas otandyq qazaq tilin men'gery' den'gei'in bag'alay' ju'i'esi 2016 jyly 10 jasqa tolyp otyr. Merei'li 10 jylda atqarylg'an jumystar da az emes. 10 jasqa kelgen balanyn'  o'z oi'yn tolyq bildire otyryp, bolas'aqta o'zin qandai' mamandyq i'esi retinde ko'rgisi keletindigin anyq ai'tatynyndai', on jyldyq ta'jiri'be barysynda QAZTEST ju'i'esinin' negizi qalanyp, ustanymy qalyptasty. Qazaq tilin oqyty', u'i'rety', men'gerty' a'disnamasy salasynda o'z ornyn i'elendi.QAZTEST ju'i'esin engizy' men damyty' tujyrymdamasy anyqtalyp, g'ylymi' negizdemelerine sai' damy' satylarynan o'tip kele jatyr. 150-den astam g'alymdardan quralg'an QAZTEST ju'i'esin damyty'dyn' jumys tobynyn' en'bekteri o'z jemisin berip otyr. Alg'as'qy ret qazaq tilin men'gery'din' den'gei'ler boi'yns'a talaptaryn anyqtai'tyn standarttar qoldanysqa engizilip, oqyty' a'distemeleri men til men'gery' den'gei'in bag'alay' ju'i'elendi. Tapsyrmalardyn' ereks'elikterin si'pattai'tyn negizgi qujat anyqtalyp, tek sonyn' negizinde g'ana test suraqtary a'zirlenetin algori'tm belgilendi. Tapsyrmalardyn' qazaq tilinde so'i'ley'ge alyp baratyn qandai' dag'dynyn' qalyptasy'yna yqpal etip a'zirlengeni ty'raly tapsyrma strategi'i'asy belgilengen. Tapsyrma dai'ynday'dyn' a'r kezen'i sai'yn bai'qay' synaqtary men sog'an sai' saraptamalyq jumystar ju'rgizy'din' bag'yt-bag'dary syzylg'an, i'ag'ni' tapsyrmag'a jay'ap bery' barysyndag'y na'ti'jelerdin' a'rtu'rliligine qarai' tu'rli stsenari'i' qalyptasqan.

Teginde, adam balasy bir tilde so'i'lep kety'i u's'in aldymen, sol tildegi so'zderdi estip, sol tilde materi'aldardy oqyp, jazyp u'i'renip, sodan kei'in g'ana ai'typ ne so'i'ley'di bastai'dy. Mine osy protsess til u'i'reny'de belgili bir salalarg'a, bo'likterge bo'lingen: Tyn'dalym (estip, tyn'dap tu'siny'), Oqylym (oqyp tu'siny'), Jazylym (jaza bily') men So'i'lesim nemese Ai'tylym (so'i'lei' ne ai'ta bily').

QAZTEST bo'likteri da'l osylai' ataly'y da zan'dylyq. On jyldyq ta'jiri'bede 150 000 asa test tapsyrmalary qalyptasty. Qog'amymyzdyn' kez kelgen azamatyn onyn' a'ley'mettik top sanatyna, jasyna qaramastan qazaq tilin men'gery' den'gei'in bag'alay'g'a mu'mkindik qalyptasty.

Aldymen, Qazaqstan Respy'bli'kasy Prezi'dentinin' «Bolas'aq» halyqaralyq bilim sti'pendi'i'asyna u'mitkerlerdi iriktey' barysynda olardyn' qazaq tilin men'gery' den'gei'in anyqtay' u's'in 2008 jyly qoldanysqa engizildi. 2013 jyly memlekettik qyzmettin' jog'ary lay'azymdary «A» korpy'syna u'mitkerler u's'in engizildi. Qoldanysqa engizip otyrg'an mekemeler, ui'ymdar men qog'amnyn' a'r salalarynyn' sany artyp keldi.

QAZTEST tapsyrmalaryna jay'ap bery' u's'in bai'qay' synaqtarynan son' test tapsyry's'ylar aldymen dai'yndyqtaryn pysyqtay'g'a kirisedi. Bul rette, tapsyrmalarg'a durys jay'ap bery' ta'silderin izdestiretini anyq. Al ol qazaq tilin u'i'reny'ge alyp keledi, i'ag'ni' tunyp turg'an a'disteme. Sondyqtan QAZTEST tapsyrmalarynyn' qasynan og'an dai'yndaly' u's'in birtutas a'disteme a'zirlendi.

Testke dai'yndyq kitaptary, oqy'lyqtar, leksi'kalyq, grammati'kalyq mi'ni'my'mdar, kompьi'y'terlik bag'darlamalar tutas bir a'distemeni qalyptastyrdy. A'distemenin' negizgi qujaty – ol qazaq tilin bily'din' talaptaryn belgilei'tin memlekettik standarttar. Odan baryp, standarttarg'a sa'i'kes den'gei'lik ky'rstardyn' bag'darlamasy, oqy'lyqtar men test tapsyrmalary bir-birin tolyqtyryp otyr.

Bi'ylg'y semi'narg'a arqay' bolg'an osy standarttar men oqy'lyqtardyn' jan'a basylymdary edi. Birnes'e jylg'y ta'jiri'beden standarttarg'a o'zgerister men tolyqtyry'lar engizilip, ulttyq standarttar bolyp qai'ta qoldanysqa engizily'i qujattyn' o'mirs'en'digin da'leldei'di. Standarttarg'a negizdelgen biru'lgi bag'darlama o'z kezeginde, qazaq tilinin' a'diskeri men oqyty's'ysyna taptyrmai'tyn qural bolady. Bag'darlamada a'r den'gei'ge sa'i'kes tildin' materi'aldardyn' ju'i'esi beriledi.

Qarapai'ym ja'ne Bazalyq den'gei'lerge arnalg'an oqy'lyqtardyn' mazmuny qazaq tilin u'i'reny's'inin' qajettiligin tolyq qanag'attandyrady. Olai' dei'tinimiz kitaptardyn' 2012 jylg'y baslymynan kei'in elimizdin' barlyq o'n'irinde ornalasqan qazaq tilin oqyty' ortalyqtary osy kitaptardy jappai' qoldanyp keledi. Kitaptarg'a tolyqtyry'lar men o'zgerister engizy' ty'raly usynystar olardyn' prakti'kada tikelei' qoldanysynan ty'yndady. Til u'i'reny's'iler tarapynan oqy'lyqtarg'a degen suranysyn sol kitaptardy surastyryp, qoldanyp ju'rgeninen bily'ge bolady.

Semi'nardyn' alg'as'qy ku'ni ulttyq standarttardyn' ereks'elikteri men aldyn'g'y baslymynan o'zges'eligi bai'andaldy. Osy rette professor Zei'nehan Sei'thanqyzy Ku'zekova ulttyq standarttardag'y til qurylymynyn' bes den'gei' boi'yns'a bo'liniy'in, leksi'kalyq taqyryptardyn' tutastyg'yn, fy'nktsi'onaldyq aspekt turg'ysynan a'r den'gei'din' standarttarynan as'yp ko'rsetti. Tyn'day's'ylar tarapynan a'r taqyrypqa prakti'kalyq turg'yda qoldanysyn naqtyraq mysaldar arqyly tu'sindiry' usynystary tu'sken son', jattyg'y'lar men mysaldar toptamasy da keltirildi.

Ekins'i ku'ngi semi'nar jumysy qazaq tilin oqyty' men u'i'rety'ge arnalg'an qoldanystag'y bar biru'lgi bag'darlamalardy saralay'dan bastaldy. Professor Ai'man Myrzalyqy Aldas' o'z ta'jiri'besindegi qazaq tili sabaqtaryna oqyty's'y staty'synda kirer aldyndag'y biru'lgi bag'darlamalardyn' ornyn, man'yzdylyg'yn tag'y da bir eske salyp o'tti. Qazaq tilin men'gergisi keletin eresek azamattarg'a arnap a'zirlengen osyg'an dei'ingi bag'darlamalardyn' tym osaldyg'y men qoldanysqa yn'g'ai'syzdyg'y ko'zge ko'rinip turg'anyn es'kim de joqqa s'yg'armady. 2012 jylg'y alg'as' ret qoldanysqa engizilgen biru'lgi bag'darlama Tilderdi damyty' men qoldany'dyn' memlekettik bag'darlamasynyn' qazaq tilin oqyty' a'disnamasyn standarttay' ja'ne ju'i'eley' mindetin iske asyry'dyn' alg'as'qy qadamy bolg'any ko'zge ereks'e tu'sip turdy. Biru'li bag'darlamany tek til oqyty' ortalyqtary g'ana emes jog'ary oqy' oryndarynyn' professor-oqyty's'ylyq quramy da ko'rip, qyzyg'y's'ylyq tanytty. Alai'da, bilim salasynda oqyty' bag'darlamalary o'zge bolg'andyqtan, amal joq es'bir ti'imdiligi joq, eski a'distememen, eski bag'darlamadan ay'ytqyp kete almai'tyndyqtaryn ai'typ, biru'lgi bag'darlamanyn' bag'ytyn g'ana o'zderinin' ta'jiri'be qorjyndaryna salyp, tu'i'sikterine tu'i'ip otyrdy.

Ekins'i basylymdag'y biru'lgi bag'darlama mazmuny a'r den'gei'din' materi'aldaryn jeke-jeke bo'lip beriy'imen ereks'elendi. So'i'ley' ni'etterine qarai' qandai' jag'dai'attarda til u'i'reny's'inin' kommy'ni'katsi'i'alyq qajettilikterin qanag'attandyry' maqsatynda qandai' tildik materi'aldy bery' qajettiligi belgilengen. Bag'darlamag'a sa'i'kes jumys, avtorlyq tag'y da basqa bag'darlamalar jasay'dyn' mu'mkindigi bai'andaldy.

U's'ins'i ku'ngi semi'nar jumysy A1 ja'ne A2 oqy'lyqtaryn a'zirley' jumys tobyn tanystyry'men bastaldy. Avtorlyq quram mu's'esi Ai'dar Qalai'berdiuly Balabekov aldyn'g'y ku'nderdin' ens'isinde qalg'an teori'i'alyq negizdemelerdi prakti'kalyq sabaqtarmen jalg'ay'dy bastady. Aldymen, Qazaqstanda da jaryq ko'rip otyrg'an osyndai' oqy'lyqtardyn' negizi bolatyn ag'yls'yn tilin u'i'reny'ge arnalg'an tanymal oqy'lyqtardyn' ta'jiri'belerin, ti'imdilik koэffi'tsentteri ty'raly ma'limettermen bo'listi.

Tyn'day's'ylarg'a o'te jaqyn prakti'kalyq sabaqtar o'te qyzyqty a'ri tan'yrqay' sezimderinde o'rbidi. Oqy'lyqtarg'a arqay' bolg'an jan'a sabaqtar mazmuny, olardyn' qandai' dag'dylardy qalyptastyry'g'a bag'yt alg'andyg'y, jattyg'y'lar men tapsyrmalar ereks'eligi men olardyn' qoldanysta «jumys istei'tindigi» a'n'gimelendi. Toppen, ekey'ara jumys jatyg'y'lary s'ynai'y tu'rde tanystyryldy. Oqyty's'ynyn' ro'li, til u'i'reny's'inin' a'dettegi is-qi'myly, a'reketi o'z ta'jiri'besinen stati'sti'kalyq ma'limettermen naqtylandy.

U's' ku'ndik semi'nar jumysy tyn'day's'ylardyn' semi'nar avtorlaryna degen, ui'ymdastyry's'ylarg'a degen ri'zas'ylyg'ymen ulasty. A'r g'alymg'a qazaq tilin oqyty' a'disnamasyn damyty'da qosyp otyrg'an u'lesterin qoldany's'ylar tarapynan alg'ystaryn jay'dyryp, al prakti'kalyq sabaq s'eberine basqa o'n'irlerge kelip, s'eberligimen bo'lisy'i ty'raly usynystarmen ulasty.

Tyn'day's'ylar tarapynan kelesi usynystar kelesi kezektegi jumystarg'a negiz bolatyndai':

1. Til komi'teti arqyly V1 ja'ne V2 oqy'lyqtarynyn' ekins'i basylymyn 2017 jyly baspag'a a'zirley';

2. Ekins'i basylymdag'y A1 ja'ne A2 oqy'lyqtaryn barlyq ortalyqtarg'a qajetti danada qamtamasyz ety';

3. Oqy'lyqtarg'a arqay' bolatyn s'eberlik sabaqtaryn onlai'n reji'minde o'tkizip, ta'jiri'be bo'lisy';

4. I'nternet resy'rstarg'a bei'ne sabaqtardy ornalastyry';

5. Tyn'day's'ylar retinde memlekettik emes ortalyqtardy da s'yqyry';

6. Ortalyqtardyn' qay'ymdastyg'yn qury'.

      Semi'nar jumysynda ko'z jetken na'ti'jelerge qarap turyp, semi'nar jumysyna qolday' bildirgen Ulttyq testiley' ortalyg'ynyn' bass'ylyg'yna alg'ys bildiremiz. QAZTEST ju'i'esin damyty' bag'ytyndag'y a'distemelik ko'mek jumystary o'z jemisin beretini anyq. Osy rette endi g'ana birte-birte qoldanysqa engizilip kele jatqan otandyq jas ju'i'enin' damy'yna u'les qosyp otyrg'an bars'a g'alymdar, a'diskerler, oqyty's'ylar, til mamandary, til ma'selesi boi'yns'a atqary's'y organdardag'y jay'apty mamandar, jumyss'y top qay'ymdaryna s'yn ju'rekten alg'ysymyzdy bildiremiz!

Fotogalerei'a