Ulttyq testiley' ortalyg'y ETS Global ui'ymymen birlesip «Til men'gery' den'gei'in bag'alay' quraldaryn a'zirley' ja'ne olardy jetildiry'» treni'ngin o'tkizdi
«Ulttyq testiley' ortalyg'y» Respy'bli'kalyq memlekettik qazynalyq ka'siporny ag'ymdag'y jyldyn' 20-24 may'sym aralyg'ynda Memlekettik tildi damyty' Prezi'denttik qory men L.N.Gy'mi'lev atyndag'y Ey'razi'i'a Ulttyq y'ni'versi'tetinin' qolday'ymen Educational Testing Service (Bilim salasyndag'y testiley' qyzmeti, AQS', Pri'nston y'ni'versi'teti), ETS Global ui'ymdarymen birlesip «Til men'gery' den'gei'in bag'alay' quraldaryn a'zirley' ja'ne olardy jetildiry'» taqyrybyndag'y ETS saraps'ysy Dэvi'd I'.Bay'mnyn' (David I. Baum) treni'ngin ui'ymdastyrdy.
Treni'ng Astana qalasy, L.Gy'mi'lev atyndag'y Ey'razi'i'a Ulttyq y'ni'versi'tetinin' Oqy'-zerthanalyq g'i'maratynda o'tti.
Treni'ngtin' negizgi maqsaty qazaq tilin men'gery' den'gei'in bag'alay' ju'i'esi – QAZTEST-ti jetildiry', qazaq tilin oqyty', u'i'rety' ja'ne til men'gery' u'derisinde halyqaralyq til men'gery'di bag'alay' ju'i'elerinin' ta'jiri'belerin pai'dalany', memlekettik tildi damyty' men ba'sekelestikke qabilettiligin arttyry'da septigin ti'gizy'.
Ulttyq testiley' ortalyg'y QAZTEST ju'i'esin jetildiry' is-s'aralaryn jalg'astyryp keledi. QAZTEST ju'i'esi halyqaralyq til men'gery' ju'i'elerinin' negizgi qag'i'dattary negizinde jetildirilip keledi. Ai'talyq ag'yls'yn tilin men'gery' den'gei'in bag'alay'dyn' TOEFL (Test of English as Foreign Language), IELTS (International English Language Test System) ju'i'eleri boi'yns'a til u'i'reny's'inin' tildi qans'alyqty den'gei'de tildik qatysym quraly retinde qoldana aly' mu'mkindigi bag'alanady. A'ri'ne til men'gery' den'gei'in bag'alay' so'i'ley' a'reketinin' tu'rleri boi'yns'a iske asyrylady: estigenin tu'sine bily' qabileti, oqyg'anyn tu'sinikti qabyldai' bily' qabileti, sol tilde jaza bily' qabileti ja'ne tildin' qurylymdy durys pai'dalanyp so'i'lei' bily' qabileti. Mine bul so'i'ley' a'rketinin' tu'rleri tyn'dalym, oqylym, jazylym ja'ne ai'tylym men leksi'ka-grammati'kalyq qurylym dep atalady. QAZTEST ju'i'esi de osy negizde qazaq tilin men'gery' den'gei'in qarapai'ym, bazalyq, orta, ortadan jog'ary, jog'ary den'gei'ler boi'yns'a bag'alai' alady. Halyqaralyq ju'i'elerden ai'yrmas'ylyg'y qazaq tilin s'et tili ja'ne ekins'i til retinde bag'alay' degen eki arnamen dai'yndalady. Qazirgi eldegi tildik sai'asat jag'dai'ynda ekins'i bag'ytyn qoldany' jemisin beretini anyq. Bolas'aqta memlekettik tildin' ba'sekelestikke qabilettigi arta tu'skende, birins'e arnag'a ay'ysy' jag'dai'y oryndy bolady.
Osy rette treni'ng mazmuny so'i'ley' a'reketinin' tu'rlerine bai'lanysty sapaly test tapsyrmalaryn qalyptastyry'dyn' negizgi qag'i'dattaryn as'a tu'sti. A'rbir tapsyrmanyn' tek belgili bir tildik dag'dynyn' nemese dag'dylardyn' g'ana qalyptasqandyg'yn anyqtay'g'a bag'yttalg'andyg'yn zerttep, ereks'elikterin tu'siny'ge bag'yttaldy. Til men'gery'din' den'gei'lerine sai' taqyryptar men test tapsyrmalarynyn' tu'rleri boi'yns'a ag'yls'yn, i'span tilderin men'gery' den'gei'in bag'alay'g'a arnalg'an mysaldar negizge alyp, talqylandy. So'i'lemnin' qurastyryly'y ko'binese jalg'ay'lyqtardyn' ko'megimen bolatyn tilderdin' ereks'elikteri tapsyrmalardy qalyptastyry'da da ereks'elenedi. Mysaly ag'yls'yn tilinin' grammati'kalyq ereks'eligine quralg'an tapsyrmalardy qazaq tilinin' grammati'kasyna tikelei' qoldany'g'a bolmai'dy. Sondyqtan ko'pjyldyq ta'jiri'beler men ozyq a'distemelerdin' o'zin negizdep, bo'likter boi'yns'a tapsyrmalarg'a ju'i'eley'di talap etedi. Treni'ng avtory osyndai' negizgi ereks'elikterdi tyn'day's'ylar nazaryna tikelei' mysaldar arqyly keltirip otyrdy.
Leksi'kalyq ja'ne grammati'kalyq dag'dylardyn' qalyptasqandyg'yn anyqtay' QAZTEST ju'i'esinde Leksi'ka-grammati'kalyq bo'lik retinde tapsyrmalar ji'yntyg'y bolyp beriledi, al ag'yls'yn tilinin' emti'handarynda grammati'kalyq, leksi'kalyq birlikterdi tu'singendigi jaza bily', oqi' bily', estigenin tu'singendigin bag'alay' bo'likterinde tekseriledi. A'ri'ne osyndai' ereks'elikter tapsyrmalardy a'zirley'de de o'z ereks'elikterin beredi. Til mamandary retinde QAZTEST ju'i'esi test tapsyrmalarynyn' a'zirlemes'iler men saraps'ylary treni'ng avtoryna pikirtalastyq say'aldar joldap, naqtylyp otyrdy. Prakti'kalyq sabaqtarda qazaq tilin men'gery' den'gei'in bag'alay'g'a arnalg'an o'ls'ey' quraldaryn a'zirley' jumystaryna konsy'lьtati'vtik pikirler a'zirlendi. Til men'gery' den'gei'leri si'pattamalarynyn' birizdiligi naqtylandy, test sptsi'fi'katsi'i'asy sekildi negizgi normati'vti quraldardyn' qurylymy talqylandy. ETS ta'jiri'besindegi ozyq a'distemeler boi'yns'a ko'ptegen mysaldarg'a talday' jasay' arqyly til men'gery' den'gei'in anyqtay'dag'y dag'dylardy qalyptastyry'dyn' negizgi bag'yttary talqylandy.
ETS Global ui'ymy treni'gti sa'tti ai'aqtag'an tyn'day's'ylarg'a til men'gery' den'gei'in bag'alay' quraladaryn qalyptastyry' boi'yns'a biliktiligin rastai'tyn ETS Global Instiutute serti'fi'kattaryn tabystady.
Ulttyq testiley' ortalyg'y treni'ng ui'ymdastyry' barysynda qolday' ko'rsetken ETS Global Istiutute ui'ymyna, L.Gy'mi'lev atyndag'y Ey'razi'i'a Ulttyq y'ni'versi'tetine, Memlekettik tildi damyty' Prezi'denttik qoryna ri's'as'ylyg'yn bildiredi.
QAZTEST ju'i'esin budan a'ri damyty' bag'ytynda is-s'aralardyn' biri retinde ag'ymdag'y jyldyn' 23-qyrku'i'eginde Qazaqstan Respy'bli'kasy Bilim ja'ne g'ylym mi'ni'strligi men ETS Global ui'ymynyn' kezdesy'i ui'ymdastyrylady.
